Huidverkleuring

Een afwijkende kleur van de huid is een symptoom van een belemmerde doorstroming van het bloed. De huid is een sterk doorbloed orgaan en de kleur van de huid wordt mede bepaald door het bloed. De kleur van het bloed wisselt tussen twee tinten rood: zuurstofrijk bloed heeft een lichtrode kleur, zuurstofarm bloed is donkerrood. Zuurstofarm, donkerrood bloed geeft de huid een blauwige tint, zoals bij de aderen van je handrug. Afwezigheid van bloed geeft een witte huidskleur.

Huidverkleuring is meestal vrij onschuldig (koude vingers, verbranden in de zon), maar het kan ook een ernstig symptoom zijn. Voorbeelden van ernstige huidverkleuring zijn de blauwe huidskleur bij zuurstofgebrek, de witte huidskleur bij shock, de blauwzwarte kleur van afgestorven weefsel en de huidzweren die bij diabetes kunnen ontstaan.

De kleur van bloed

Bloed krijgt zijn rode kleur door hemoglobine, een eiwit in de rode bloedcellen dat zuurstof kan binden. Hoe meer zuurstof de rode bloedcellen bevatten, hoe roder het bloed. Als een rode bloedcel in de haarvaten zuurstof heeft afgestaan stroomt het zuurstofarme bloed via het aderstelsel naar de longen om daar weer zuurstof op te nemen. Het zuurstofarme bloed geeft de aderen onder de huid hun blauwige kleur.

Huidverkleuring Op een koude winterdag worden de vingertoppen buiten eerst wit, daarna binnen een beetje blauw en vervolgens rood. Dit heet het fenomeen van Raynaud.

Fenomeen van Raynaud

Een bekende vorm van huidverkleuring is ‘dode vingers’. De Franse arts Maurice Raynaud beschreef het fenomeen in de negentiende eeuw. Op een koude winterdag worden de vingertoppen in de buitenlucht eerst wit. Binnen worden ze vervolgens eerst een beetje blauw en vervolgens rood. De witte kleur ontstaat door kramp in de kleine bloedvaten van de vingertoppen als reactie op de kou, waardoor de vaten vernauwen en er minder bloed door de huid stroomt. Het is een nuttige reactie op koude – het voorkomt afkoelen van de bloedstroom en de organen. Eenmaal terug in de warmte, verwijden de bloedvaten zich en stroomt het bloed weer volop door de huid. Aanvankelijk is het bloed soms zuurstofarm en krijgen de vingertoppen tijdelijk een blauwige kleur. Na enige tijd worden ze rood, omdat het zuurstofrijke bloed rijkelijk door de verwijde bloedvaten in de huid stroomt.

Als het fenomeen van Raynaud zich regelmatig zomaar voordoet – dus zonder dat het koud is – kan het een aanwijzing zijn voor de ziekte van Raynaud. Deze ziekte gaat soms samen met andere ziektebeelden en kan eventueel worden behandeld met medicijnen.

Roken vergroot het risico op het fenomeen van Raynaud.

Bleekwitte huid: shock

Als iemand over het hele lichaam bleek ziet en de huid daarbij ook koud en klam aanvoelt, dan kan er sprake zijn van shock. De bloedsomloop werkt op halve kracht en is overgegaan op de stand ‘overleven’. Al het bloed dat het hart nog rond kan pompen gaat naar de hersenen en het hart zelf. De bloedstroom naar andere organen en de huid stagneert. Het tekort aan bloed in de huid veroorzaakt de bleekwitte kleur.

Een shocktoestand kan ontstaan door een hartinfarct of door ernstig bloedverlies. Shock moet zo snel mogelijk behandeld worden, afhankelijk van de oorzaak bijvoorbeeld met een infuus, medicijnen, kunstmatige ademhaling of een bloedtransfusie.

Rode huid: erytheem

De huid wordt rood als de bloedvaten in de huid zich plaatselijk verwijden en er veel zuurstofrijk bloed door stroomt. De medisch term voor zo’n roodgekleurde huid is erytheem, naar het Griekse woord voor rood. Rode huid door vaatverwijding is eigenlijk heel gewoon. Je krijgt bijvoorbeeld een rode huid als je je verbrandt in de zon. Maar er zijn ook andere mogelijke oorzaken, zoals een infectie. De ontsteking heeft dan extra veel zuurstofrijk bloed nodig.

Blauwe huid: cyanose

De huid kan plaatselijk blauw worden bij een langdurig gebrek aan zuurstofrijk bloed. De medische term daarvoor is cyanose (cyaan = blauw). Blauw verkleurde huid kan voorkomen in de vingers en de nagels, maar soms ook in de lippen en het gezicht. Als het gebrek aan zuurstofrijk bloed erg lang duurt, kan het weefsel afsterven en zwart worden.

Huidzweren en diabetes

Waar de bloedtoevoer slecht is, ontstaan huidzweren en daaromheen verkleuringen van de huid. Het risico op een infectie is op die plaatsen groter. En de zweer gaat niet zo snel weg, want ook voor de genezing is zuurstofrijk bloed nodig. Huidzweren komen regelmatig voor bij diabetici, omdat zij een verhoogd risico hebben op afsluitingen en vernauwingen in de kleine bloedvaten.